het grote EJR-sinterklaasgedichten topic

[harry_bierdop]

De dichtkunst is echter niet uitsluitend voorbehouden aan de professionele poëten of aan hen die zich daarvoor houden. Tot de dichterlijke genres die ook buiten de kring van fijnbesnaarde poëzieliefhebbers veel waardering ondervinden, behoort zonder enige twijfel de limerick. Of de naam van deze populaire dichtvorm in verband moet worden gebracht met het Ierse stadje en het gelijknamige graafschap Limerick staat geenszins vast. Zeker is wel dat de oorsprong van de limerick, die ook menig niet-professioneel poëet dikwijls tot ongekende prestaties weet op te zwepen, binnen het Engelse taalgebied dient te worden gezocht.
Mijn eerste kennismaking met dit genre vond dan ook plaats tijdens de Engelse les, waarin een onvergetelijke docent met twinkelende oogjes het onderstaande exemplaar voordroeg:

There once was a lady from Riga,
Who whished for a ride on a tiger.
They came back from the ride
With the lady inside
And a smile on the face of the tiger.

Zoals bovenstaand voorbeeld duidelijk laat zien, dient een goede limerick aan bepaalde metrische en rijmtechnische, maar bovendien ook aan zekere inhoudelijke eisen te voldoen. Volgens Van Dale's Groot Woordenboek der Nederlandse Taal (1993) is een limerick een 'vijfregelig speels versje van grappige aard, veelal met klank- en woordspelingen, met het rijmschema: aabba'. Deze definitie is echter geenszins volledig, aangezien een uiterst belangrijk criterium is vergeten. Essentieel voor de echte limerick is namelijk de eis dat de eerste regel op een plaatsnaam eindigt. Voorts dienen de derde en vierde regel korter te zijn dan de overige. Bovendien is het metrum strak voorgeschreven: De te gebruiken versvoet is de dactylus die uit één beklemtoonde en twee onbeklemtoonde lettergrepen bestaat (-xx). De gezongen limerick weerklinkt dan ook normaliter in driekwartsmaat. Tenslotte is de in Van Dale gehanteerde kwalificatie 'van grappige aard' nogal zwak te noemen. De limerick dient qua inhoud uitgesproken geestig en origineel te zijn en bovendien een bijzondere pointe te bevatten. Omdat veel limericks zich in de pikante en dikwijls zelfs obscene sfeer afspelen, zijn zij lang niet altijd voor publicatie geschikt; een voorbeeld van een pikante limerick die nog wel in aanmerking komt, is de volgende uit de dienstverlenende sector:

Een mollige call-girl te Hijken,
Bereid met haar volheid te prijken,
Laat haar klanten gewoon
Via beeldtelefoon
Een tijdlang haar call-trui bekijken.

Dat de geestelijkheid juist vanwege haar erotische escapades nogal eens op de hak werd en wordt genomen, is de lezer van kluchten, boertige verhalen en erotisch getinte novellen, zoals we die b.v. in de Decamerone aantreffen, uiteraard bekend, en het is dan ook bepaald niet verwonderlijk dat zowel vrouwelijke als mannelijke leden van de clerus vaak in min of meer ondeugende limericks figureren. Zoals de pater uit Londen die zijn misstap toch weer op theologisch verantwoorde wijze weet recht te praten:

Als excuus gaf een pater in Londen
Na een wulps avontuur met een blonde:
"Zij bood het zélf aan.
Als ik 't niet had gedaan,
Dan had iedereen gezegd: 'Da's ook zonde!'"

Dat ook vele herders in andere delen van de wereld niet altijd op een onbesproken levenswandel kunnen bogen, bewijst een limerick die zich afspeelt in het barre en onherbergzame Siberië, waar men begrijpelijkerwijs dikwijls naar wat menselijke warmte zoekt:

There was a young monk from Siberia
Whose morals were very inferior.
He did to a nun
What he shouldn't have done.
And now she's a Mother Superior.

De kracht van deze limerick ligt natuurlijk in de woordspeling (inferior - superior), zoals dat b.v. ook bij de call-girl uit Hijken het geval was.
Iets dergelijks vinden we ook in het relaas van de dronkaard uit Zwammerdam, die overigens, afwijkend van de regel, geen dactylisch metrum vertoont, maar zich wel wederom in de kerkelijke sfeer afspeelt:

Een dronken man in Zwammerdam
Die desondanks ter kerke kwam,
Zei tot de pastoor:
'Preek rustig door,
Ik blijf Gods schaap, al ben ik lam.'

Van John O'Mill, vooral bekend vanwege zijn in de jaren vijftig verschenen bundeltjes Dutch and Double Dutch is het volgende meesterstukje:

Toen de deken der domkerk in Aken,
Deskundig in wereldse zaken,
Werd gevraagd of een zoen
Aan de ziel scha kon doen,
Bleek de deken het kussen te laken.

Het behoeft ons niet te verbazen dat de fysieke capriolen van de geestelijkheid bij de leek vaak morele verontwaardiging en natuurlijk ook afgunst wekken, hetgeen dikwijls tot sterke antiklerikale gevoelens aanleiding kan en kon geven. Een wel zeer kras voorbeeld van een antipapistische overtuiging is:

Een papenvreter uit Leiden,
Die alles wat rooms was, wou mijden,
Heeft heel consequent,
Tot het bittere end,
Zelfs 't kruis uit zijn broek laten snijden.

Maar ook in de meer wereldse sfeer doen zich opmerkelijke situaties voor. Zo bewijst de volgende limerick over een aan nicotine verslaafd poëet dat een tot de uiterste consequentie doorgevoerde spaarzaamheid tot een volmaakte autarkische kringloop kan leiden:

Er was eens een dichter in Naarden
Die trouw al zijn peukjes vergaarde.
Daar draaide hij dan
Nieuwe rokertjes van,
Waarvan hij de peukjes weer spaarde.

We besluiten met de dame wier beroep de titel voor deze bespiegelingen leverde. Zij figureert in een limerick die de marketingspecialisten onder onze lezers zeker zal aanspreken, een limerick die ik niet alleen vanwege de uiterst klantvriendelijke instelling van de hoofdpersoon, maar ook vanwege het bijzonder geestige taalgebruik nog steeds als een van de meest geslaagde beschouw en die derhalve uitermate geschikt is om als uitsmijter te dienen:

Een prostituee te Versailles
Die schreef het tarief op haar taille.
En op haar billen -
Het is om te gillen -
Schreef zij 't voor de blinden in braille.