Taalergernissen

[Gerben Zonderland]

Laagste, prijs, garantie, actie
Uitgegeven: 23 juni 2009 09:13
Laatst gewijzigd: 23 juni 2009 09:38

Albert Heijn staat tegenwoordig dag en nacht appeltaarten te bakken. Iedereen die ergens een A-merk met een lagere actieprijs aantreft dan bij Albert Heijn, krijgt zo'n taart cadeau. Door Onze Taal. Deze garantie noemt Albert Heijn "Laagste Actieprijs Garantie" en soms "laagste actieprijsgarantie". De economiesite Z24 houdt het op "laagste prijsgarantie actie". Met al die verschillende schrijfwijzen zou je bijna denken dat er voor dit soort dingen geen regels bestaan …

Het Nederlands is een taal van lange woorden. Engelsen of Fransen die een Nederlandse krant inzien, verbazen zich erover hoeveel letters er kennelijk vlak achter elkaar kunnen staan.


Rioolwaterzuiveringsinstallatie
Nu zijn er wel talen die het nóg bonter maken: het Duits, het Fins en het Groenlands bijvoorbeeld. Groenlanders kunnen zo'n beetje hele zinnen in één woord uitdrukken. Maar goed: het Nederlands heeft dus veel lange woorden, en heus niet alleen hottentottententententoonstelling. Zo heeft iedereen een ziektekostenverzekering, en er zijn dus ziektekostenverzekeringsmaatschappijen (zomaar even twaalf lettergrepen). Verder valt er geregeld iets te lezen over detailhandelsorganisaties, belastingaangifteformulieren, landbouwontwikkelingsgebieden, rioolwaterzuiveringsinstallaties en het baarmoederhalskankervaccin.


Knippen
Veel schrijvers strooien bewust of onbewust met spaties om zo'n lang woord in stukken te knippen. Maar sommige woorden moeten toch echt aan elkaar geschreven worden, omdat ze een samenstelling zijn, en dus een eenheid vormen. Prijsgarantie is zo'n samenstelling, net als actieprijs. En actieprijsgarantie of prijsgarantieactie wordt net zo goed één woord. Maar wat nu als ineens het woord laagste om de hoek komt kijken, een woord dat je gewend bent om los te zien staan, zoals in laagste prijs? Laagste actieprijs garantie, laagste prijsgarantie actie, dat zijn toch nog steeds gegoede Nederlandse woorden?


Mexicaanse griepprik
Natuurlijk is er niks mis met laagste, actieprijs en prijsgarantie. Maar als je laagste actieprijsgarantie schrijft, heb je het over een actieprijsgarantie die laag is, een lage garantie dus, en dat is onzin. Het gaat over een laagste prijs of laagste actieprijs. Hoe druk je dat dan uit? Nou, door nóg meer aan elkaar te schrijven: laagsteactieprijsgarantie of laagsteprijsgarantieactie. Het ziet er misschien niet zo mooi uit, maar het klopt wel en je voorkomt er rare fouten mee. Vrijdag stond in Trouw de kop "Mexicaanse griepprik voor iedereen". Omdat het geen Mexicaanse prik is, moet het Mexicaansegriepprik zijn. Vergelijkbaar is de "Franse kaasliefhebber": als je geen Fransman of Française bedoelt, maar een camembertverslindende Nederlander, is dat een Fransekaasliefhebber. (Op internet staat een drieledigesamenstellingenverzameling.)

Omschrijven
Voor wie last heeft van ellenlangewoordenangst: je kunt lange woorden overzichtelijker maken door niet met spaties maar met streepjes te werken. Die mogen namelijk wel, volgens de spellingregels: laagste-prijsgarantie, laagste-prijs-garantie en laagsteprijsgarantie-actie.
En soms is het prettig om zo'n lang woord gewoon niet te gebruiken en te omschrijven wat je bedoelt. 'Een appeltaart voor wie ons de laagste prijs meldt' is een stuk duidelijker dan een laagsteprijsmeldingsappeltaart.

Mmmmm.....appelkruimeltaart.....